Ở Quảng Trị, riêng sản phẩm nước uống đóng chai sản xuất nội tỉnh thì hiện nay đã có đến 48 cơ sở đăng ký sản xuất, kinh doanh. Đây là một con số không hề nhỏ đối với một tỉnh có quy mô dân số như Quảng Trị và con số này thời gian tới được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng. Có thể đơn cử ra đây những nhãn hàng quen thuộc với người tiêu dùng nội như Thắng Lợi, New Star, Ami, Thiên Hà, Tân Bảo…. Theo tìm hiểu của chúng tôi, bên cạnh nhu cầu có thực về việc sử dụng nước uống đóng chai của người dân thì chính quy trình sản xuất, nguyên liệu đầu vào của sản phẩm này không quá phức tạp nên ngày càng có nhiều cơ sở sản xuất mặt hàng này tham gia hoạt động.

Chất lượng nước uống đóng chai hiện nay đã cải thiện hơn nhiều so với trước đây thông qua việc nâng cấp quy trình sản xuất. Hiện đã có 12/ 48 cơ sở công bố hợp quy theo quy chuẩn mới của Bộ Y tế với hệ thống nhà xưởng, phòng ốc, quy trình sản xuất cơ bản đảm bảo theo quy định. Tỷ lệ vi phạm các chỉ tiêu chất lượng qua các đợt kiểm tra định kỳ và hậu kiểm đã giảm xuống rất nhiều, từ 20- 25% trước đây xuống còn khoảng 10%. Ngoài ra, các chỉ tiêu hóa lý khác đều đạt, nguồn nước ở tỉnh ta tương đối an toàn, chất lượng đầu vào cơ bản được đảm bảo. Tuy nhiên, vấn đề đáng quan ngại là riêng quy trình và kỹ năng thực hành như việc súc rửa bình trước khi chiết rót; thay nhãn bình, chai đã qua sử dụng; thay nước khử khuẩn Cloramin định kỳ; vệ sinh mặt bằng nhà xưởng…. lại rất khó đảm bảo vì nếu thực hiện đúng chi phí sản xuất sẽ đội lên, lợi nhuận giảm xuống nên trên thực tế vẫn còn không ít cơ sở cố tình vi phạm. Có những cơ sở còn tận dụng cột lọc, cột than hoạt tính hết hạn sử dụng…điều đó đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm nước uống đóng chai. Bên cạnh đó, do hầu hết các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai trên địa bàn tỉnh đều sản xuất bằng phương thức thủ công, tất cả các công đoạn đều có bàn tay của con người nên vẫn luôn tiềm ẩn nguy cơ dễ bị nhiễm khuẩn cao trong quy trình vận hành sản xuất. Trong đó đáng ngại nhất là việc sản phẩm có thể bị nhiễm vi sinh mà điển hình là vi khuẩn E.coli và trực khuẩn mủ xanh ẩn chứa nguy cơ gây tiêu chảy, ngộ độc, nhiễm khuẩn ngoài da cho người sử dụng.

 Ngoài ra, chất lượng sản phẩm nước uống đóng chai hiện nay còn chịu tác động trực tiếp về mặt giá cả. Hầu hết những cơ sở đạt chuẩn, máy móc hiện đại giá thành thường cao. Các cơ sở nhỏ lẻ giá thấp. Tuy nhiên đây không phải là vấn đề tuyệt đối, vì có những cơ sở ở gần vùng nông thôn phải chịu thiệt về lợi nhuận để đáp ứng nhu cầu khách hàng. Bà Nguyễn Thị Hiền- Chủ cơ sở nước uống đóng chai Thắng Lợi- một cơ sở chiếm khoảng 30-40% thị phần nước uống đóng chai trong tỉnh với bề dày 15 năm hoạt động và phạm vi kinh doanh đã mở rộng thêm 01 cơ sở được xem là mô hình điểm về sản xuất nước uống đóng chai trên địa bàn tỉnh chia sẻ: Vấn đề khó khăn chung của chúng tôi hiện nay là giá thành sản phẩm, trong khi mọi chi phí sản xuất đều tăng song giá nước thành phẩm lại không thể tăng. Thậm chí giá thành sản phẩm ở cơ sở II tại thị xã Quảng Trị của chúng tôi còn thấp hơn ở cơ sở I tại Thành phố Đông Hà. Tuy nhiên, với uy tín và bề dày hoạt động, quan điểm kinh doanh của chúng tôi là vẫn luôn chú trọng chất lượng nước thành phẩm, nhất là vấn đề đảm bảo quy trình ATVSTP và có trách nhiệm trước sức khỏe khách hàng.

Áp lực thị phần và giá cả là nguyên nhân làm nảy sinh tình trạng kinh doanh không lành mạnh đang tồn tại trong thị trường sản xuất, kinh doanh nước uống đóng chai ở tỉnh ta. Điển hình là hiện tượng bán phá giá, sản xuất nước không đảm bảo quy trình, “Treo đầu dê bán thịt chó” thông qua việc mua nước từ cơ sở này về tiến hành chiết rót dán nhãn cơ sở kia đánh lừa khách hàng đã được cơ quan quản lý phát hiện xử lý nghiêm bằng hình thức thu hồi tiêu hủy sản phẩm, phạt tiền và đóng cửa có thời hạn để khắc phục sai sót. “ Tình trạng sản xuất không đảm bảo quy trình ATVSTP, kinh doanh không lành mạnh ảnh hưởng rất lớn đến niềm tin của khách hàng dành cho sản phẩm chúng tôi làm ra vì sản phẩm của chúng tôi liên quan trực tiếp đến vấn đề sức khỏe. Song tôi tin rằng, với việc kiểm tra nghiêm ngặt cả quy trình đầu vào lẫn đầu ra của cơ quan quản lý hiện nay thì những cơ sở làm ăn không chân chính sẽ tự loại bỏ chính mình- ông Nguyễn Văn Hiếu- Chủ cơ sở nước Thiên Hà- thị xã Quảng Trị thẳng thắn chia sẻ. Đồng quan điểm này, chủ cơ sở nước uống Tân Bảo có địa chỉ tại Thị trấn Lao Bảo khẳng định: Trong 8 năm hoạt động, phục vụ nhu cầu người dân huyện Hướng Hóa và cả xuất sang Lào, mặc dù phải đối diện với việc phá giá do cạnh tranh không lành mạnh, lợi nhuận không cao do giá cả không thể tăng song phương châm tồn tại của chúng tôi vẫn là sự tín nhiệm của khách và chất lượng luôn được đảm bảo tuyệt đối.    

Với một mặt hàng đã trở thành thiết yếu và liên quan trực tiếp đến sức khỏe người sử dụng thì vấn đề đảm bảo chất lượng có một ý nghĩa hết sức quan trọng. Trao đổi với chúng tôi, ông Hồ Sỹ Biên- Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh đã nêu ra các giải pháp đã và đang được triển khai hiệu quả. Cụ thể, đơn vị đã tăng cường quản lý chặt chẽ các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai thông qua việc thực hiện đúng công bố hợp quy theo qui chuẩn mới của Bộ Y tế. Tăng cường quản lý, giám sát, tư vấn hướng dẫn các cơ sở thực hiện đúng qui trình sản xuất. Bên cạnh công tác kiểm tra giám sát định kỳ, đơn vị còn tăng cường giám sát nguy cơ các sản phẩm lưu thông trên thị trường bằng cách kiểm nghiệm mối nguy từ việc lấy mẫu ngẫu nhiên để giám sát chất lượng. Kết hợp tăng cường thông tin truyền thông, hướng dẫn kỹ năng thực hành đối với người trực tiếp sản xuất về kỹ năng sản xuất thực hành vô khuẩn. Song song đó, triệt để xử lý, xử phạt các cơ sở có sản phẩm không đạt chất lượng, tùy theo mức độ vi phạm, có thể đóng cửa các cơ sở không tuân thủ quy định đảm bảo quy trình sản xuất. Đồng thời, khuyến cáo người tiêu dùng nên chọn lựa các sản phẩm đáng tin cậy đã được công bố hợp quy trên các phương tiện truyền thông. Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nước uống đóng chai nào cũng cần xem kỹ nhãn mác, thông tin ghi trên sản phẩm, đặc biệt là xem lớp vỏ khằng trên nắp bình để tránh việc đánh tráo sản phẩm của những đơn vị kinh doanh không lành mạnh, đảm bảo sản phẩm còn nguyên đai nguyên kiện và tuyệt đối không uống nước không rõ nguồn gốc.

Được biết, việc sử dụng nước đóng chai trong một thời gian dài có thể không tốt cho sức khỏe vì sẽ thiếu đi những khoáng chất cần thiết cho cơ thể do đã bị hệ thống lọc giữ lại. Đặc biệt, không nên cho trẻ em sử dụng nước uống đóng chai thường xuyên, liên tục vì ảnh hưởng đến răng do quá trình lọc đã làm mất đi lượng Flour trong nước-  đây là chất giúp bảo vệ men răng nên trẻ dễ bị sâu răng.

                                                                                Lam Phương